İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

رقعە خطی نەدر ؟ – Rika nedir?

عثمانلیجە چابوق ‏و ‏قولای ‏یازیم ‏احتیاجندن طوغان ‏رقعە خطی ؛ ” ‏حركەسز اولوب ‏دیوانی ‏یازیسندەكی حرفلرڭ براز داها قیصیلارق شكللرینڭ ‏سادەلشدیریلمەسندن ‏و قوس میللرینڭ آزالتیلوب حركتدە ‏سرعتڭ چوغالتیلمەسندن عبارت ‏یازی ” شكلندە ‏تعریف ایدیلمشدر . ‏كیم طرفندن ‏نە ‏زمان اورتەیە قونولدیغی ‏كسین اولارق بیلینمەمەین ‏رقعە خطی ، ۱٩نجی عصردە باب عالی قلملرندە گلیشمش عثمانلینڭ رسمی ‏یازیسی حالنە گلمشدر .رقعەنڭ ‏ایكی چشیدی ‏واردر : برنجیسی باب عالی ‏رقعەسی ؛ ‏دیگری عزت ‏افندی ‏رقعەسیدر . باب عالی ‏رقعەسی ‏تزییندن چوق ‏سرعتلی نوط ‏طوتمە ‏غایەسیلە دولت مقاملرندە قوللانیلان گونلك ‏ال ‏یازیسیدر . عزت ‏افندی ‏رقعەسی ‏ایسە ، ‏سرعتلی نوط ‏طوتمقدن گونلك یازیشمەلردە ‏قوللانیلمقدن ‏زیادە ‏رقعە خطینڭ ‏صنعت ‏یازیسی حالنە گلمش چشیدیدر . ‏رقعە ‏یازیسی ‏خفیف ‏صولە ‏میللی اولارق ‏یازیلیر ‏و كلمەنڭ ‏صوڭ ‏حرفی ‏سطرە اوتورولارق ‏مسطری اولوشدیرولور . آنجق كلمە ‏صوڭلرندە بولندقلرندە ” ح.ع.م ” ‏ گبی حرفلرڭ ‏زائد قسملری ‏سطر چیزگیسنڭ آلتندە قالیر . بو یازیدە گوزللگی یاقالایابیلمك ‏ایچون حرفلرڭ آرالرندەكی تناسبه ‏أوزللكلە دقت ‏ایتمك گركیر . بو چالیشمە گونلك ‏یازدیغمز یازیلری طوتد يغمز نوطلری داها دوزگون داها اوقوناقلی بر حالە گتیرمە ‏غایەسیلە حاضرلاندی . چالیشمەمزڭ داها گوزللرینە بر باصامق اولمسی دعاسیلە …

Osmanlıca çabuk ve kolay yazım ihtiyacından doğan Rika hattı; ” harekesiz olup divani yazısındaki harflerin biraz daha kısılarak şekillerinin sadeleştirilmesinden ve kavis meyillerinin azaltılıp harekette süratin çoğaltılmasından ibaret yazı” şeklinde tarif edilmiştir. Kim tarafından ne zaman ortaya konulduğu kesin olarak bilinmemeyen Rika hattı, 19’ncu asırda Babıali kalemlerinde gelişmiş Osmanlı’nın resmi yazısı haline gelmiştir. Rikanın iki çeşidi vardır: birincisi Babıali Rikası; diğeri İzzet Efendi Rikasıdır. Babıali rikası tezyinden çok süratli not tutma gayesiyle devlet makamlarında kullanılan günlük el yazısıdır. İzzet Efendi Rikası ise, süratli not tutmaktan günlük yazışmalarda kullanılmaktan ziyade Rika hattının sanat yazısı haline gelmiş çeşididir. Rika yazısı hafif sola meyilli olarak yazılır ve kelimenin son harfi satıra oturtularak mastarı oluşturulur. Ancak kelime sonlarında bulunduklarında “ح.ع.م” gibi harflerin zaid kısımları satır çizgisinin altında kalır. Bu yazıda güzelliği yakalayabilmek için harflerin aralarındaki tenasuba özellikle dikkat etmek gerekir. Bu çalışma günlük yazdığımız yazıları tutttuğumuz notları daha düzgün daha okunaklı bir hale getirme gayesiyle hazırlandı. Çalışmamızın daha güzellerine bir basamak olması duasıyla…