انسان اولاراق واز گچیلمز أوزللكلریمزدن بریسی دە پلان یاپمق ، خیال قورمقدر . گلەجگە دائر سوركلی پلانلر یاپارز . قیصە وعدەلی ( هفتە صوڭی ایچون ) ، اورتە وعدەلی ( یاز طات ایلی ایچون ) ، اوزون وعدەلی ( أوڭمزدەكی ییللر ایچون)سوركلی پلانلر یاپار طورورز … پلانلریمز و خیاللریمز بعضاً گرچكلشیر ، بعضاً دە هیچ حسابدە كتابدە اولمایان شیلرلە قارشیلاشیرز . كیمی زمان حساب طوتاركن كیمی زمان دە أودەكی حساب چارشویە اویماز . ربمز قوران ده پیغمبرلرڭ حیاتنی آڭلاتیركن عین طورومڭ اونلر ایچون دە گچرلی اولدیغنی گورورز . مثلا حضرت . آدم ، یاساق آغاچدن ییركن بر خیال قورمشدی . اشیلە برلكدە بو آغاجڭ میوەسندن ییڭجە ئولومسزلگە و بیتوب توكنمز بر ملكە قاووشاجقلردی آما پلان طوتمادی ! چونكە بو پلانڭ گریسندە سیڭسی شیطانڭ وسوسەسی واردی . حضرت . نوح قومینڭ ایمان ایتمەسنی چوق ایستییوردی . اونلری گیجە – گوندوز ، گیزلی – آچیق دعوت ایتدی . ایمان ایتمەلری ایچون ألندن گلنی یاپدی . بیراقڭ قومینی ، كندی قاریسی و چوجغی بیلە اوڭا ایمان ایتمەدی . طوفاندە اوغلی دە بوغولدی . خیالی و پلانی طوتمادی . حضرت . ابراهیم پوتلری قیراركن بر پلان یاپمشدی . قومنە پوتلرڭ نە قدر عجز وارلقلر اولدیغنی گوسترەجك ، اونلرڭ كندیلرینی بیلە قورویامادیغنی اثبات ایدرك اونلری گرچك الهە یوڭلندیرەجكدی . آما اولمادی . قومی ، بیراقڭ ایمان ایتمەیی ، اونی آتشدە یاقمەیە قرار ویردی . قومینڭ دە پلانی بویدی آما او پلان دە طوتمادی . یوجە مولا ، آتشڭ حضرت . ابراهیمی یاقمەسنی ایستەمەدیگندن ” ای آتش ، ابراهیمە سرین و اسنلكلی اول ” دیە أمر ایتدی . حضرت . موسی مصردە راحت بر شكلدە یاشاركن بر گون شهردە ایكی كیشی آراسندەكی غوغایی آییرمق ایستەدی . حقسزلق یاپان شخصە بر یومروق ایندیردیگندە شاخص اوراجقدە ئولدی ! بو ، حضرت . موسانڭ پلانندە هیچ یوقدی . بر آندە یاشادیغی شهردن آیریلمق و ییللر سورەجك بر غربتە گیتمك زورندە قالدی . حضرت . یوسفڭ قرداشلری اوندن قورتولمق أوزرە بر پلان یاپمشلردی . اونی قویویە آتاجقلر ، بابالرینە اونڭ ئولدیگنی سویلەیەجكلر و اوندن أبدایاً قورتولاجقلردی ! آما پلان طوتمادی . هیچ حساب ایتمەدكلری بر آندە یوسف قارشیلارنە چیقیویردی ! پلانلری طوتمادی ، اللهڭ تقدیری اونلرڭ پلانلرینی دورە طیشی بیراقدی . حضرت . یوسفڭ قرداشلری اوندن قورتولمق أوزرە بر پلان یاپمشلردی . حضرت . محمد ، مكەلیلرڭ ایمان ایتمەمكدە دیرنمسی أوزرینە یاننە زیدی دە آلارق طائفە گیتدی . ” بلكە ایمان ایدرلر ” دیە بر امید طاشییوردی . اونلرڭ ایمان ایتمەسی حالندە ایشینڭ قولایلاشاجغنی دوشونەرك بر پلان یاپییوردی . آما پلان طوتمادی . طائفلیلر ایمان ایتمەدی ، حتی پیغمبریمزی و زیدی طاشلادیلر . آما بو دفعە الله رسولی ، بر حاج موسمی أثناسندە مدینەلیلرڭ چادیرنە گیردیگندە هیچ دە حساب ایتمەدیگی بر قبوللە قارشیلاندی . او چادیردەكی ۱۲ كیشی ایمان ایدیویردی و مدینەنڭ تاریخی دگیشدیرەجك قدری او چادیردەكی ایلك حلمە ایلە شكللنمەیە باشلادی … الله رسولی و صحابە ، ابو سفیان لیدرلگندەكی قریش كرواننی ألە گچیرمك ایچون پلان یاپدیلر ، یولە دوشدیلر . آما پلان طوتمادی . ابو سفیان ، پیغمبریمزڭ اوردوسیلە گلدیگنی خبر آلینجە كروانی باشقە طرفدن گوتوردی . قریشلیلر دە درحال بر اوردو حاضرلایوب مؤمنلرڭ قارشیسنە چیقدیلر . هیچ حسابدە اولمایان بر صاواش گرچكلشدی . آما بو صاواش سایەسندە اسلام ، عرب یاریم آطەسندە سس گتیردی ، یانقیلاندی ، كفرڭ ألە باشلری اورتەدن قالقدی أورنكلری چوغالتمق ممكن … اوت بز پلانلر یاپارز ، خیاللر قورارز . بعضاً ایشلر بزم پلانلادیغمز و حسابلادیغمز گبی گیدر . بو طورومدە پلانمز و پروغراممز اللهڭ سودیگی و راضی اولدیغی بر قونودە ایسە پلانمزڭ باشاریلی اولمەسنە شكر ایدرز . طبقی حضرت . پیغمبرڭ مكەیی ، خیبری فتح ایتمە پلانینڭ باشاری ایلە صوڭوچلانمسی گبی . بعضاً پلانلادیغمز شئ گرچكلشمز . طبقی احددەكی گبی . هر شئ ایی گوزل گیدركن بردن ایشلر ترسنە دونر و پلان باشاریسز اولور . بو طورومدە بزە دوشن شئ صبردر . بیلیرز كە الله صبر ایدنلرلە برلكدەدر . بعضاً دە هیچ پلانمزدە اولمایان شیلر اولور . بكلەمدیگمز بر زورلق و مصیبتلە یا دە بكلەمدیگمز بر نعمت و راحتلە قارشیلاشیرز . بو طورومدە بزە دوشن شئ اللهە عصیان ایتمكسزین راضی اولمقدر . مسئلەیی سادەجە بریسل دوشونمەیەلم . غزەیە باقالم . سیونیستلر و اونلرڭ دستكجیلری بر طاقیم پلانلر یاپییورلر . اورادەكی بر آووج مظلوم و مغدوری بیتیرمك ، یوق ایتمك ، او طوپراقلری ألە گچیرمك ایچون . آما اونلرڭ بر پلانی وارسە البتە اللهڭ دە بر پلانی وار . ربمز ، دوشمانلرڭ یاپدیغی پلان و طوزاقلری اڭ گوزل شكلدە بوزوب اونلرڭ باشلرینە گچیرندر . بتون قلبملە اینانییورم كە ربمز غزەلی گوزل مسلمانلرە هیچ كیمسەنڭ حساب ایتمەدیگی دنیا و آخرتە عائد نیجە أوستونلكلر ، باشاریلر و نعمتلر ویرەجكدر . سوزی بر دعا ایلە نقطەلایالم : ربمز ! بز پلانلر یاپسەق دە صوڭوچدە سنڭ تقدیر ایتدیگڭ اولور . بزی كندی پلانمزدن چوق سنڭ تقدیرینە گوگننلردن أیلە . بزم پلانمز ایلە سنڭ تقدیریڭ بربرینە اویدیغندە شكر ایدن ، پلانلریمز طوتمازسە ” بوندە دە واردر بر خیر ” دیەرك صبر ایدن ، هیچ حسابمزدە ، پلانمزدە اولمایان بر شئلە قارشیلاشدیغمزدە دە سندن راضی اولان قوللرندن أیلە . آمين